B3 Vitamininin Yararları, Eksikliği, Fazlalığı ve Daha Fazlası
B3 Vitamini, bilinen diğer adıyla Niasin, beyin fonksiyonundan kalp sağlığına, sağlığın birçok alanında rol oynayan, büyük ölçüde suda çözünen, önemli bir vitamindir.
Niasinin fazla alımının bazı potansiyel yan etkiler ile ilişkili olduğu düşünülmesine rağmen, hem takviye hem de gıdalar yoluyla alımı, yüksek kolesterol, cilt rahatsızlıkları, şizofreni ve daha birçok sağlık sorununu tedavi etmek veya tedavisine destek olmak amacıyla doktorlar tarafından sıklıkla önerilmektedir.
B3 vitamini nedir?
B3 Vitamini olarak bilinen Niasin, sekiz B vitamininden biridir.
Nikotinik asit ve Niasinamid (nikotinamid) olarak iki ana kimyasal formda bulunan B3 vitamininin her formu vücudunuz üzerinde farklı etkiler gösterir.
B3 vitamininin Nikotinik asit formu kolesterol seviyelerini düşürmek ve kalp hastalığı riskini azaltmak için kullanılırken (1), Niasinamid veya nikotinamid olarak bilinen diğer formu Nikotinik asitten farklı olarak kolesterolü düşürmez. Bununla birlikte, sedef hastalığının tedavisinde ve melanom harici cilt kanseri riskini azaltmanızda yardımcı olabilir. (2,3)
B3 vitamini gıdalar ve takviyeler yoluyla alınabilir, fakat aynı zamanda küçük miktarlarda olsa amino asit triptofandan küçük miktarlarda yapar.
Niasin suda eriyen nikotinik asit, niasinamid ve nikotinamid olarak da bilinen, vücutta depolanmayan sekiz B vitamininden biridir.
B3 Vitamini ’nin İşlevleri ve Yararları
Tüm B vitaminlerinde olduğu gibi, niasin de enzimlere yardımcı olarak gıdaların enerjiye dönüştürülmesinde rol alır. Spesifik olarak, niasin, hücresel metabolizmada yer alan iki koenzim olan NAD ve NADP’nin ana bileşenidir.
Ayrıca, bir antioksidan olarak hareket etmenin yanı sıra hücre sinyalleşmesinde, DNA yapımında ve onarımında da rol oynar. (4)
B3 Vitamini sağlıklı bir kalbi ve metabolizmayı sürdürmek için önemli bir vitamindir, ayrıca kandaki kolesterol seviyelerinin dengelenmesine yardımcı olur. Bununla birlikte, beyin fonksiyonu, cilt sağlığı ve hatta diyabetin önlenmesi veya tedavi edilmesine yardımcı olur. (5)
Potansiyel olarak tehlikeli olabileceği bilinen bazı niasin yan etkileri olsa da, bol miktarda B3 vitamini tüketmenin veya takviye almanın birçok yararı vardır. Bulardan bazıları;
1. Kolesterol Düzeylerini Dengeler.
Niasin, kolesterol seviyesini düşürmek için önemli bir tedavi seçeneği olarak kabul edilir. Bunun nedeni, niasinin, plazma kolesterol, trigliseritler veya her ikisinin birden yükselmesi olan karışık tip dislipidemili hastalarda kalp hastalığı riskini düşürdüğünün kanıtlanmış olmasıdır.
Çalışmalarda, niasin ile takviye edilmesinin, yüksek düzeyde kötü LDL kolesterolün neden olduğu kalp krizi, felç veya diğer kalp hastalığı risklerine, iyi HDL kolesterol ve trigliserit seviyelerini artırarak fayda sağladığı tespit edilmiştir. (6)
Bazı çalışmalar, B3 vitamininin yüksek dozlarda verilmesinin, iyi HDL kolesterol seviyelerini ve düşük trigliserit düzeylerini artırabildiğini göstermiştir. (7) Bununla birlikte, niasin kötü LDL kolesterolün düşürülmesine de yardımcı olur (8)
Niasin birçok durumun tedavisinde yardımcı olabilir. En önemlisi, “kötü” LDL kolesterolü ve trigliseritleri düşürürken “iyi” HDL kolesterol seviyelerini yükseltmeye yardımcı olur.
2. Kalp Hastalığı Riskini Azaltabilir.
Kolesterol ve trigliseridlerin dengelenmesine yardımcı olmasının yanı sıra, B3 vitamini, koroner kalp hastalığına yol açabilecek atardamarların tehlikeli şekilde sertleşmesi olan aterosklerozu azaltma yeteneği de dahil olmak üzere, kalp sağlığı için başka faydalara sahiptir.
B3 vitamini, daha önce kalp krizi geçirenler de dahil olmak üzere, kalp durması veya kalp rahatsızlığından muzdarip olanlar için kandaki en önemli risk faktörlerinden biri olan kandaki düşük yoğunluklu lipoprotein seviyelerini düşürerek hastalıkların tekrarlama riskini azaltmaya yardımcı olabilir. (9)
3. Kan Şekeri Düzeylerini Düzenler.
Niasinin en büyük faydalarından biri, kan şekeri seviyelerini dengeleme ve diyabet semptomlarını kontrolüne yardımcı olmasıdır. Aslında, B3 vitamininin niasinamid formunun insülin üretiminden sorumlu olan beta hücrelerinin işlevini geliştirerek diyabete fayda sağladığına inanılmaktadır. (10)
Diyabet hastaları, niasin yardımı ile kan şekeri seviyesini daha etkili bir şekilde kontrol altına almakla kalmaz, aynı zamanda diyabete bağlı yüksek kan kolesterolü ve kalp hastalıkları riskini de azaltabilir. (11)
Diğer taraftan, bazı araştırmaların da, niasinin kan şekeri seviyesinin yükselmesiyle ilgili komplikasyonlara katkıda bulunabileceğini öne sürdüğünü belirtmek önemlidir. Bu nedenle, yüksek kan şekeri ile ilgili bilinen bir sorununuz varsa, niasin takviyesi yapmadan önce niasinin olumsuz yan etkilerini önlemek için mutlaka doktorunuza danışın. (12)
4. Cilt Sağlığını Destekler.
Bazı insanlar cilt sağlığını korumak, akne ve iltihaplanma gibi durumları tedavi etmek için niasin veya niasinamid kullanır. Aslında, niasinamid formundaki B3 vitamini, cilde topikal olarak uygulandığında sivilceyi temizlemeye yardımcı, doğal bir cilt bakım tedavisi olarak önerilmektedir ve birçok insan, semptomları azaltmak için niasin veya B vitamin kompleksi takviyesi kullanmaktadır. (13)
Niasin cilt iltihabı, tahriş, kızarıklık birçok şikayeti azaltmakla birlikte büllöz pemfigoid ve granülom anulare gibi cilt hastalıklarını tedavi etmek için de kullanılır. (14,15)
5. Beyin Fonksiyonunu Destekler.
Araştırmalar, B3 vitamininin beyin sağlığına fayda sağladığını, alzheimer hastalığına ve bilişsel gerileme ile ilişkili diğer yaşa bağlı beyin hastalıklardan korunmaya yardımcı olabileceğini göstermiştir. (16)
Niasin veya niasinamid ayrıca şizofreni ve halüsinasyonları tedavi etmek ve önlemek için kullanılır. (17) Bazı çalışmalar ve vaka raporları niasinin depresyon , bipolar bozukluk ve diğer psikiyatrik bozukluklar için de terapötik etkilerini bulmuştur. (18,19)
6. Eklem Sağlığını Destekler.
Bazı araştırmalar, B3 vitamininin niasinamid formunun eklem hareketliliğini arttırmada etkili olabileceğini göstermektedir. Araştırmalar, niasin alımının artmasının, eklem ağrısının daha düşük seviyelerde ve osteoartrit gibi durumlarda azalmış inflamasyonla ilişkili olabileceğini ortaya koymuştur. (20)
Bazı çalışmalarda esnekliği arttırmak ve şişliği azaltmak için yüksek dozda niasinamid uygulanmış, bu sayede niasinamid alan kişilerin standart ağrı kesicileri veya artrit için kullanılan bazı ilaçları azaltabildikleri gözlemlenmiştir. (21)
B3 Vitamini anti-enflamatuar etkileri nedeniyle, Osteoartrit veya kemik ve eklem ağrıları için yüksek dozlarda reçete edilir. Enflamasyonu azaltmak, artrit semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir, mobilite ve güç için çok önemli olan eklem kıkırdaklarını yeniden oluşturabilir.
7. Pellagra Tedavisini Destekler.
B3 vitamini eksikliği, en sık yoksulluk çeken bölgelerde ve yeme bozuklukları veya alkolizm olanlarda görülen bir durum olan pellagraya neden olabilir. (25,26) Pellagra semptomları, zayıf kaslar, sindirim problemleri, iltihaplanma ve cilt tahrişi gibi sorunları içerebilir.
Pellagralı insanlar genellikle düşük bir niasin alımı, protein metabolizması veya amino asit emilimiyle ilgili sorunlar gibi, altta yatan diğer faktörlerden kaynaklanan çok düşük niasin ve diğer B vitaminleri seviyelerine sahiptir. B3 vitamini düzeyleri geri kazanılmadığında, pellagralı hastalar sadece B3 vitamini eksikliğinden birkaç yıl içinde ölebilir.
Pellagra için tipik tedavi, niasin ile aynı işleve sahip olan ancak emilim ve yan etkiler açısından niasinden biraz farklı olan, B3 vitaminin nikotinamid formunun yüksek dozlarıyla uygulanır.
8. İktidarsızlığı Önlemeye Yardımcı Olur.
Erektil disfonksiyon olarak da adlandırılan iktidarsızlık, bir erkeğin ereksiyonu sürdürememesidir. Bu durum cinsel tatmini etkileyebilir ve kısmen stres, yorgunluk ve hastalık gibi diğer faktörlere ek olarak düşük kan akışı ve kötü dolaşım nedeniyle de olabilir.
B3 vitamini desteği erektil işlev bozukluğunu önlemeye yardımcı olabilir, çünkü niasin bir vazodilatör görevi görür ve vücuttaki kan akışını iyileştirmeye yardımcı olur. Araştırmalar, günde 1.500 miligram niasinin iktidarsızlık şikayeti olan erkeklerde cinsel fonksiyonu iyileştirmek için yeterli olduğunu göstermektedir. (22)
9. Doğum Kusurlarına Karşı Korur.
Birçok çalışmada B3 vitamininin nikotinamid adenin dinükleotit (NAD) kusurlarını önlemeye yardımcı olduğu gösterilmiştir. NAD molekülleri, hücrelerde enerji depolanması ve DNA sentezi için önemlidir, bu nedenle gebe kadınlarda B3 seviyelerinin artması, genel olarak doğum kusur oranlarının düşmesine neden olabilir.
2017 tarihli bir makaleye göre, NAD molekülü oluşumunun bozulması hem insanlarda hem de farelerde malformasyonlara neden olabilir. Fareler üzerinde yapılan bir çalışmada hamilelik sırasında B3 vitamini takviyesinin malformasyonları önlemeye yardımcı olabileceği gösterilmiştir. (23)
Çalışmadaki bulgulara rağmen, doktorlar tarafından B3 / niasin vitamini verilmeden önce daha fazla insan çalışmasına ihtiyaç vardır. Özellikle, gebeliğin NAD düzeylerini nasıl etkileyebileceğini anlamak ve sağlıklı bir hamilelik için sağlıklı bir seviyenin ne olacağını belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
B3 Vitamini Eksikliği, Belirti ve Bulguları
Niasin eksikliği, sıklıkla az gelişmiş ülkelerde görülür. En sık görülen eksiklik nedenlerinden bazıları alkolizm, yetersiz beslenme, sindirim bozuklukları ve emilimi engelleyen belirli ilaçların uzun süreli kullanımıdır.
B3 vitamini eksikliğinin klinik belirtileri genellikle “4D” olarak sınıflandırılır: dermatit (deri döküntüleri), ishal (diyare), demans ve ölüm (dead). Teşhis genellikle klinik olmakla birlikte yüksek dozlarda niasin içeren diyet takviyesi genellikle başarılıdır ve semptomları giderir.
B3 Vitamini Fazlalığı, Yan Etkileri ve Etkileşimleri
Suda çözünen diğer vitaminler gibi, fazla miktarlar tipik olarak idrarla atılır ve niasin toksisitesinin veya bir niasin doz aşımının önlenmesine yardımcı olur. Bu nedenle, B3 vitamini bakımından zengin çeşitli yiyecekleri tüketmenin olumsuz yan etkilere neden olması muhtemel değildir ve bununla birlikte ihtiyaçlarınızı karşılamak için genellikle güvenli ve etkili bir yol olarak kabul edilir .
Ancak, takviye formunda yüksek dozda niasin alınması, bir dizi olumsuz belirtiye neden olabilir. Niasin floş, cilt kızarıklığı, yanması ve kaşınması ile karakterize en sık görülen yan etkilerden biridir. Niasin desteğinin neden olabileceği diğer olası yan etkiler arasında mide ağrısı, bulantı, artan kan şekeri, karaciğer hasarı ve gut bulunur.
Niasin sifonu (Floş): Nikotinik asit takviyeleri, kan damarı dilatasyonundan kaynaklanan yüz, göğüs veya boyun üzerinde sifona neden olabilir. Ayrıca bir karıncalanma, yanma hissi veya ağrı yaşayabilirsiniz. (27,28)
Mide tahrişi ve mide bulantısı: Bulantı , kusma ve mide tahrişi, özellikle insanlar yavaş salimli nikotinik asit aldığında oluşabilir. Yüksek karaciğer enzimleriyle ilgili gibi görünmektedir. (29)
Karaciğer hasarı: Kolesterol için uzun süreli niasin tedavisi karaciğer hasarına neden olabilir. Yavaş salıverilen nikotinik asit kullanımında daha yaygındır, ancak anında salıverililenlerden de kaynaklanabilir. (30,31)
Kan şekeri kontrolü: Günde 3-9 gram yüksek dozda niasin, hem kısa hem de uzun süreli kullanımda bozulmuş kan şekeri kontrolüyle bağlantılıdır. (32,33)
Göz sağlığı: Nadir görülen bir yan etki olsa da bulanık görme, göz sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinden biridir. (34)
Gut: Niasin vücudunuzdaki ürik asit seviyesini artırabilir. (35)
Bu nedenle, altta yatan herhangi bir sağlık durumunuz varsa veya ilaç kullanıyorsanız, yüksek doz B3 vitaminini kullanmadan önce doktorunuza danışmanız kesinlikle önemlidir. Herhangi bir olumsuz semptomla karşılaşırsanız, sizin için en iyi seçenekleri belirlemek için dozajınızı azaltmayı veya kullanmayı bırakıp doktorunuza danışın.
Ayrıca, araştırmacılar, niasinin potansiyel yan etkileri ile birlikte alınmasının olumlu özelliklerini tartıştığında, B3 vitaminin yalnız kullanıldığında veya diğer ilaçlar veya takviyelerle birlikte kullanıldığında, özellikle kalp sağlığında olumlu etkiler yarattığını keşfetti. (24)
Genellikle niasin ile alınan, niasin içeren veya niasin ile etkileşime giren diğer ilaçlar arasında kolestipol, laropiprant, lovastatin, simvastatin ve inositol heksikotinat bulunur. Bu ilaçlardan herhangi birini kullanıyorsanız, herhangi bir yan etki yaşıyorsanız veya endişeleriniz varsa, sizin için en iyi dozu ve tedaviyi belirlemek için doktorunuzla konuşmayı unutmayın.
Önerilen Günlük B3 Vitamini Dozu
KADIN | ERKEK | |
0-6 ay | 2 mg | 2 mg |
6-12 ay | 4 mg | 4 mg |
1-3 yaş | 6 mg | 6 mg |
4-8 yaş | 8 mg | 8 mg |
9-13 yaş | 12 mg | 12 mg |
14-18 yaş | 14 mg | 16 mg |
19-30 yaş | 14 mg | 16 mg |
31-50 yaş | 14 mg | 16 mg |
51-70 yaş | 14 mg | 16 mg |
70 yaş üstü | 14 mg | 16 mg |
Gebelikte | 18 mg | |
Laktasyon | 17 mg |
* Food and Nutrition Board, Institute of Medicine, National Academies göre yetişkinlerde önerilen günlük B3 vitamini alım değeri erkekler için 16 mg, kadınlar için 14 mg olarak belirlenmiştir.
** T.C. Tarım,Gıda ve Hayvancılık Bakanlığı‘na göre yetişkinler için B3 vitamini günlük referans alım değeri 16 mg olarak belirlenmiştir.
Sonuç
Niasin olarak da bilinen B3 vitamini, kolesterol seviyelerini yönetme, metabolizmayı sürdürme, cilt sağlığını geliştirme ve beyin işlevini artırma kabiliyeti için yoğun olarak çalışılmış suda çözünen bir vitamindir.
Çeşitli besin kaynaklarının yanı sıra takviyeler ve B vitamin komplekslerinde bulunan niasin, sağlığın birçok yönü için kesinlikle gereklidir.
Araştırmalar, niasinin kalp sağlığının iyileştirilmesine, iktidarsızlığın önlenmesine, eklem ağrısının giderilmesine, cildin temiz tutulmasına, kan şekeri seviyelerinin düzenlenmesine, bilişsel işlevlerin geliştirilmesine, pellagra’nın tedavisine ve doğum kusurlarının önlenmesine yardımcı olabileceğini göstermektedir.
En yaygın niasin yan etkilerinden bazıları, cildin kızarıklığı / yanması, mide problemleri, artan kan şekeri, cilt problemleri ve daha fazlası ile karakterize edilen niasin flush içerir.
Sağlığınızı iyileştirmek, korumak ve vücudunuzu en iyi şekilde tutmak için diğer B vitaminleri ile birlikte sağlıklı ve dengeli bir beslenmenin parçası olarak niasin yaşamsal öneme sahiptir.
Imucore24, içeriğinde (10 ml’sinde) 18 mg B3 vitamini desteği ile günlük ihtiyacınızın % 113 ünü karşılayarak, beslenme programınıza güçlü bir katkıda bulunur. (**)
Kanıta dayalı 35 ayrı kaynaktan derlenmiştir.
1. Am J Cardiol. 2008 Apr 17 / Mechanism of action of niacin. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18375237 2. FASEB J. 2003 Aug / Nicotinamide: a potential addition to the anti-psoriatic weaponry. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12890690 3. N Engl J Med. 2015 Oct 22 / A Phase 3 Randomized Trial of Nicotinamide for Skin-Cancer Chemoprevention. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26488693 4. Nutrients. 2016 Jan 27 / B Vitamins and the Brain: Mechanisms, Dose and Efficacy--A Review. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26828517 5. Niacin / https://medlineplus.gov/ency/article/002409.htm 6. Postgrad Med. 2011 Mar / Important considerations for treatment with dietary supplement versus prescription niacin products. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21474895 7. Curr Opin Lipidol. 2004 Dec / Niacin therapy in atherosclerosis. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15529025 8. Niacin / https://medlineplus.gov/druginfo/natural/924.html 9. Atheroscler Suppl. 2015 May / Lowering of lipoprotein(a) level under niacin treatment is dependent on apolipoprotein(a) phenotype. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25936305 10. Diabetes Care. 1999 Mar / Nicotinamide in type 1 diabetes. Mechanism of action revisited / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10097894 11. Pharmacotherapy 2004 Dec / Pharmacologic treatment of type 2 diabetic dyslipidemia. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15585439 12. Heart. 2016 Feb / Niacin therapy and the risk of new-onset diabetes: a meta-analysis of randomised controlled trials. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26370223 13. Dermatol Ther. 2017 Sep / The role of nicotinamide in acne treatment. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28220628 14. Arch Dermatol. 1994 Jun / Nicotinamide and tetracycline therapy of bullous pemphigoid. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8002646 15. Arch Dermatol. 1983 Oct / Response of generalized granuloma annulare to high-dose niacinamide. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6225398 16. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2004 Aug / Dietary niacin and the risk of incident Alzheimer's disease and of cognitive decline. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15258207 17. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2015 / Niacin-respondent subset of schizophrenia – a therapeutic review. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25855923 18. Nutrients. 2018 Feb / Nicotinic Acid Long-Term Effectiveness in a Patient with Bipolar Type II Disorder: A Case of Vitamin Dependency / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5852710/ 19. Integr Med Insights. 2008 / The Role of Vitamins and Minerals in Psychiatry / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3046018/ 20. Inflamm Res. 1996 Jul / The effect of niacinamide on osteoarthritis: a pilot study. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8841834 21. Niacin / https://medlineplus.gov/druginfo/natural/924.html 22. J Sex Med. 2011 Oct / Effect of niacin on erectile function in men suffering erectile dysfunction and dyslipidemia. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21810191 23. NAD Deficiency, Congenital Malformations, and Niacin Supplementation / https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1616361 24. Curr Atheroscler Rep. 2000 Jan / Niacin dosing: relationship to benefits and adverse effects. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11122726 25. Niacin / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK114304/ 26. Psychosomatics. 2010 Mar-Apr / Pellagra: an old enemy of timeless importance. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20332283 27. Int J Clin Pract. 2009 Sep / The mechanism and mitigation of niacin-induced flushing. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19691622 28. Niacin Intoxication from Pumpernickel Bagels -- New York / https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/00000095.htm 29. Med Toxicol. 1987 Jan-Feb / Adverse effects of hypolipidaemic drugs. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3547004 30. J Clin Gastroenterol. 1987 Oct / Nicotinic acid-induced fulminant hepatic failure. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3680913 31. West J Med. 1991 Oct. / Niacin--the long and the short of it. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1003039/ 32. Acta Med Scand. 1969 Oct / Glucose tolerance and plasma insulin in man during acute and chronic administration of nicotinic acid. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/5378103 33. Arch Intern Med. 1993 Sep 13 / Severe reversible hyperglycemia as a consequence of niacin therapy. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8357290 34. Br J Ophthalmol. 1995 Jan / Adverse ocular effects associated with niacin therapy. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC505021/ 35. Baillieres Clin Rheumatol. 1991 Apr;5 / Drug-induced gout. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2070427