ÇOCUKLAR İÇİN
HER GÜN
YETİŞKİNLER İÇİN
HER GÜN
COVID-19 için önleyici tedbirleri ve olası tedavileri tanıtan başlıklar bugünlerde doğal olarak haberlere hakim durumda. Son olarak ortaya konulan popüler bir iddia ise, D vitamininin, hastalığa yakalanma riskini veya şiddetini en aza indirmenin bir yolu olarak kullanımı ve potansiyeli hakkında. Ancak, takviye alma veya fazladan D vitamini tüketme konusunda karar vermeden önce, tüketicilerin bu haber manşetlerinin arkasındaki araştırmaları anlamaları önemlidir.
D vitamini, tükettiğiniz bazı yiyeceklerde bulunan yağda çözünen bir vitamindir. Örneğin, somon, ton balığı ve uskumru gibi yağlı balıklar iyi birer D vitamini kaynağıdır.(1) Bazı yiyeceklere (belirli süt ürünleri, kahvaltılık tahıllar ve portakal suyu gibi) D vitamini eklenmiştir.
Bu besinin yağda çözünür olması, onu sindirmek için yağ tüketmeniz gerektiği anlamına gelir. Vitamin, katı veya sıvı yağlarda çözülür ve vücudun yağ dokusunda depolanabilir.
D vitamini absorbe etmemizin başlıca yollarından biri güneşe maruz kalmaktır. UV ışınları, vücudunuzun kullanması için D vitamini üretmek üzere hücrelerinizde bir yanıt tetikler. Açık tenliyseniz, en az 15 dakika doğrudan güneş ışığı almayı hedeflemelisiniz, ancak koyu teniniz varsa, yeterli emilim için birkaç saat maruz kalmanız gerekecektir.(2)
D vitamini vücutta birkaç önemli role sahiptir. Kemik sağlığını korumak için vücudun kalsiyumu emmesine, hücre büyümesini düzenlemeye ve sinirler ile kaslar arasında mesajların iletilmesine yardımcı olur.
D Vitamini, bağışıklık sağlığı için de önemlidir.D Vitamini, bakteri ve virüslerle savaşarak vücuttaki iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olur.(2) Bu nedenle bazı insanlar hastalıklarla mücadele etmeye çalışırken D vitamini seviyelerine dikkat ederler.
Araştırmacılara göre, düşük D vitamini seviyeleri bazı bulaşıcı olmayan hastalıklarla ve bulaşıcı hastalıklarla, özellikle üst solunum yolu enfeksiyonlarına karşı artan duyarlılıkla ilişkilidir.(3)
British Medical Journal’da yayınlanan 2017 tarihli bir inceleme, D vitamini desteğinin güvenli olduğunu ve akut solunum yolu enfeksiyonlarına karşı etkili olduğunu gösterdi. Meta-analiz, 25 randomize kontrollü çalışmada 11.321 katılımcıdan gelen verileri içeriyordu.(4)
Birkaç ön çalışma, farklı popülasyonlardaki D vitamini seviyeleri ile COVID-19 enfeksiyonu ve ölüm oranları arasında bir ilişki olabileceğini ileri sürsede araştırmalar hala sınırlıdır ve şu ana kadar sağlam sonuçlar çıkarmak için ilişki hakkında yeterli bilgi yoktur.
Örneğin, Irish Medical Journal’da yayınlanan bir çalışma, daha yüksek D vitamini eksikliği oranlarına sahip Avrupa ülkelerinin daha yüksek COVID enfeksiyonu ve ölüm oranları gösterdiğini bildirdi. Ancak bunun bir neden-sonuç ilişkisi olduğunu kanıtlayıp kanıtlamadığına dair bir sonuca varamadılar.
Aslında araştırmacılar, D vitamini eksikliği için risk faktörlerinin (erkek cinsiyet, ileri yaş, önceden var olan kronik durumlar) da COVID-19 için risk faktörleri olduğunu belirtiyorlar. Çalışma yazarları, D vitamini düzeylerini ulusal ve uluslararası tavsiyelere göre optimize etmenin kemik sağlığını ve COVID-19 yönetimini artırmada fayda sağlayabileceğini öne sürüyor.(5)
Yaygın olarak kamuoyuna açıklanmış başka bir çalışmada (henüz hakemler tarafından gözden geçirilmemiş), araştırmacılar düşük D vitamini seviyeleri ile hipersitokinemi veya sitokin fırtınası için daha yüksek risk arasında bir ilişki buldular . Çalışma yazarları, D vitamini ile COVID-19’un bu yaygın komplikasyonu arasındaki ilişkiyi anlamak için daha fazla araştırma yapılmasını istiyor.(6)
Diğer tıbbi kaynaklar, D vitamininin COVID-19’un tedavisinde veya önlenmesinde rol oynayabileceğini öne sürüyor.(7) Ancak çoğu çalışma yazarı, araştırmanın erken aşamalarında olduğunu ve devam eden araştırmalar için öncül olduğunu belirtiyor.
Bir çalışmanın yazarları, özellikle D vitamininin akut solunum yolu enfeksiyonlarına karşı güvenliğini koruduğu ve COVID-19 için en savunmasız popülasyon olan yaşlanan popülasyonun aynı zamanda D vitamini seviyeleri en eksik olanı olduğu için daha özel araştırmaların gerekli olduğunu öne sürüyorlar.(8)
D vitamini önerileri yaşa göre değişir. 70 yaşın altındaki yetişkinlerin günde 15 mcg (veya 600 IU) D vitamini almaları önerilir. 71 yaşında veya daha büyükseniz, 20 mcg (veya 800 IU) önerilir.
Bir kan testi, D vitamini seviyenizin yeterli olup olmadığını size söyleyebilir. Eksiklik riski olan hastalarda serum 25-hidroksivitamin D seviyesi testi ilk tanı testidir.(9) Fakat D vitamini düzeyleri için test çok tartışılan bir konudur.
Pek çok uzman, semptomsuz, düşük riskli hastalarda popülasyon çapında taramanın önemli bir fayda sağlamasının muhtemel olmadığı konusunda hemfikirdir.(10) Bununla birlikte, testin mantıklı olduğu durumlar vardır.
Uzmanlar, özellikle güneşe az maruz kalan bölgelerde yaşayanların veya D vitamini bakımından düşük beslenenlerin test edilmesi gerektiğini söylüyor. Çalışmalar ayrıca raşitizm, osteomalazi (kemiklerin yumuşaması), hiper ve hipoparatiroidizm veya kronik böbrek hastalığı dahil olmak üzere belirli koşullardan şüphe duyulmasının testi gerektirdiğini ileri sürmektedir.(10)
İlginizi Çekebilir: D Vitamini : Yararları, Eksikliği, Fazlalığı ve Daha Fazlası
D vitamini eksikliğiniz varsa yorgunluk ve ağrı gibi belirtiler yaşayabilirsiniz. Ayrıca kas güçsüzlüğünün, kas ağrılarının veya kas kramplarının ve depresyon gibi ruh hali değişikliklerinin D vitamini eksikliğinin belirtileri olabileceğini belirtiliyor.(11) D vitamini eksikliğiniz varsa, muhtemelen düşük kalsiyum seviyelerine sahip olabilirsiniz.
Ciddi durumlarda, D vitamini eksikliği çocuklarda raşitizme neden olabilir, ancak bu durum gelişmiş ülkelerde nadirdir. Yetişkinlerde bir eksiklik, kemik ağrısına ve kas güçsüzlüğüne neden olan bir durum olan osteomalaziye yol açabilir.(1)
Vücutta uygun D vitamini seviyelerini korumanın farklı yolları vardır.
D vitamini içeren yiyecekler arasında yağlı balıklar (somon, ton balığı ve uskumru), sığır karaciğeri, peynir, yumurta sarısı ve mantarlar bulunur. Portakal suyu, yoğurt, süt, kahvaltılık gevrekler ve özellikle D vitamini eklediklerini belirten diğer yiyecekler gibi takviye edilmiş yiyecekler tüketerek D vitamini alımınızı artırabilirsiniz.
Güneşe maruz kalma, daha fazla D vitamini almanın başka bir yoludur. Çoğu insan, önerilen günlük alımlarının en azından bir kısmını doğrudan güneşe maruz kalma yoluyla karşılar. Pencereden geçen güneş ışığı vücutta D vitamini üretemez. Gölge, bulutlar ve koyu renkli cilt de vücudun yaptığı D vitamini miktarını azaltır.
Araştırmalar, güneşe maruz kalma yoluyla üretilen D vitamininin, yiyeceklerde veya takviyelerde tüketilen D vitamini ile karşılaştırıldığında kanda en az iki kat daha uzun sürebileceğini göstermektedir. Bir araştırmaya göre, mayo giyen bir yetişkin cilde hafif bir pembelik oluşturan bir doz UV radyasyonuna maruz kaldığında, üretilen D vitamini miktarı 10.000 ila 25.000 IU arasında sindirime eşdeğerdir.(9)
Ancak elbette güneşe maruz kalma, cilt kanseri riskini artırır. Uzmanlar, bu riski azaltmak için güneş kremi kullanmanızı tavsiye ediyor.
D vitamini takviyesi belirli kişiler için önerilir, ancak genel popülasyon için önerilmez. Ancak sağlık uzmanınızla iletişim en akıllıca yaklaşımdır. Hekiminiz gerekli konsultasyonu gerçekleştirdikten sonra sizin için uygun bir D vitamini takviyesi tavsiye edecektir.
Sağlıklı olmayan bireyler çok fazla D vitamini alsa bile kanda aşırı kalsiyum seviyelerine, böbrek taşlarına, böbrek yetmezliğine, mide bulantısına ve zihinsel durum değişikliklerine neden olabilir. D vitamini toksisitesinin belirtileri mide bulantısı, kusma, iştahsızlık, kabızlık, halsizlik, kilo kaybı ve aritmi olabilir.
Diyetinize D vitamini eklemeye başlamadan önce, sizin için hangi takviyenin ve dozun doğru olduğunu doktorunuza danışmanız en iyisidir.
D vitamini alımınızı artırarak potansiyel COVID-19 riskinizi azaltmaya çalışmak cazip gelse de, hastalığın önlenmesi veya tedavisinde herhangi bir fayda sağlayıp sağlamayacağını söylemek için henüz çok erken. Birçok uzman, çalışmaların kesin olmadığını ve çalışma sonuçlarını açıklayan başka faktörler olabileceğini belirtiyor. Kısacası, D vitamini takviyesinin COVID-19’u önlemeye veya iyileştirmeye yardımcı olacağına dair henüz kanıtımız bulunmamaktadır.
Imucore24, makale içeriklerini desteklemek için hakemli araştırmalar dahil olmak üzere yalnızca yüksek kaliteli kaynakları kullanır.
NIH Office of Dietary Supplements. Vitamin D fact sheet for consumers. Updated March 24, 2020.
NIH Office of Dietary Supplements. Vitamin D fact sheet for health professionals. Updated March 24, 2020.
Mitchell, F. Vitamin-D and COVID-19: do deficient risk a poorer outcome? The Lancet Diabetes & Endocrinology. (2020). doi:10.1016/s2213-8587(20)30183-2
Martineau AR, Jolliffe DA, Hooper RL, et al. Vitamin D supplementation to prevent acute respiratory tract infections: systematic review and meta-analysis of individual participant data. BMJ. 2017;356:i6583. doi:10.1136/bmj.i658
Laird, E., Rhodes, J., Kenny, R.A. Vitamin D and Inflammation: Potential Implications for Severity of COVID-19. Irish Medical Journal May 2020. Vol 113; No.5; P81.
Daneshkhah, A., Agrawal, V., Eshein, A., Subramanian, H., Roy, H. K., & Backman, V. The possible role of vitamin D in suppressing cytokine storm and associated mortality in COVID-19 patients. (2020) doi:10.1101/2020.04.08.20058578
Mitchell, F. Vitamin-D and COVID-19: do deficient risk a poorer outcome?. The Lancet Diabetes & Endocrinology. 2020. doi:10.1016/s2213-8587(20)30183-2
Ilie, P.C., Stefanescu, S. & Smith, L. The role of vitamin D in the prevention of coronavirus disease 2019 infection and mortality. Aging Clin Exp Res (2020). doi:10.1007/s40520-020-01570-8
Nair R, Maseeh A. Vitamin D: The "sunshine" vitamin. J Pharmacol Pharmacother. 2012;3(2):118‐126. doi:10.4103/0976-500X.95506
Pilz S, Zittermann A, Trummer C, et al. Vitamin D testing and treatment: a narrative review of current evidence. Endocr Connect. 2019;8(2):R27‐R43. doi:10.1530/EC-18-0432
Cleveland Clinic. Vitamin D deficiency. Updated October 16, 2019.
OKUYUN: D Vitamini Hakkında Tüm Yazılar
Çocukların göremeyecegi, erişemeyeceği yerlerde ve ambalajında saklayınız. Tavsiye edilen günlük dozu aşmayın. Takviye edici gıdalar normal beslenmenin yerine geçemez. İlaç değildir. Hastalıkların önlenmesi veya tedavi edilmesi amacıyla kullanılmaz. Hamilelik, emzirme dönemi, hastalık veya ilaç kullanılması durumlarında doktorunuza danışın. Son tüketim tarihi ve Parti No. için kutunun altına bakınız. Son tüketim tarihi, açılmamış ve uygun koşullarda saklanmış ürün için geçerlidir.
