ÇOCUKLAR İÇİN
HER GÜN
YETİŞKİNLER İÇİN
HER GÜN
Bu makalede Çinko minerali nedir, eksikliği, fazlalığı, faydaları nelerdir, bulunduğu besinler, çinko minerali takviyesi ve gıda kaynakları hakkında tüm bilgiler paylaşılmıştır.
Çinko | Faydaları | Eksikliği | Fazlalığı | Takviyesi | Besin Kaynakları
Çinko temel bir besin maddesi (esansiyel) olarak kabul edilir. Bu vücudunuzun onu üretemediği veya saklayamadığı anlamına gelir.
Bu nedenle diyetiniz boyunca sürekli destek olarak almalısınız.
Aşağıdakiler dahil olmak üzere vücudunuzdaki birçok işlem için çinko gereklidir (1):
Çinko, çok çeşitli bitkisel ve de hayvansal gıdalarda doğal bulunur.
Kahvaltı gevrekleri , snack barlar ve unlu mamüller gibi doğal olarak bu minerali içermeyen yiyecekler genellikle sentetik formlarıyla takviye edilir.
Ayrıca bu minerali içeren gıda takviyeleri ile de günlük gereksiniminizi karşılayabilirsiniz.
Bağışıklık fonksiyonundaki rolü nedeniyle de bazı burun spreylerine, pastillere ve benzeri tedavi ürünlerine eklenebilir.
Çinko, vücudunuzun kendi kendine yapmadığı önemli bir mineraldir. Büyümeye, DNA sentezine, bağışıklık fonksiyonuna ve daha pek çok işleve yardımcı olur.
Çinko | Faydaları | Eksikliği | Fazlalığı | Takviyesi | Besin Kaynakları
Çinko, vücudunuzun sayısız yolla kullandığı hayati bir mineraldir.
Aslında, vücudunuzda en bol bulunan ikinci iz mineraldir (demirden sonra) ve her hücrede bulunur. (2)
Çinko, metabolizmaya, sindirime, sinir fonksiyonuna ve diğer birçok işleme yardımcı olan 300’den fazla enzimin aktivitesi için gereklidir. (3)
Ayrıca, bağışıklık hücrelerinin gelişimi ve işlevi için kritiktir. (4)
Bu mineral aynı zamanda cilt sağlığı, DNA sentezi ve protein üretimi için esastır. (5)
Dahası, vücut büyümesi ve gelişimi, hücre büyümesi ve bölünmesindeki rolü nedeniyle çinkoya dayanır. (6)
Tat ve koku alma duyularınız için de gereklidir. Uygun tat ve koku için çok önemli enzimlerden biri bu besine bağlı olduğundan, eksikliği tat alma veya koku alma kabiliyetinizi azaltabilir. (7)
Araştırmalar çinkonun çok sayıda sağlık yararına sahip olduğunu gösteriyor.
Çinko, bağışıklık sisteminizin güçlü kalmasına yardımcı olur.
İmmün hücre fonksiyonu ve hücre sinyali için gerekli olduğundan, bir eksiklik zayıf bir immün tepkiye yol açabilir.
Çinko takviyeleri, belirli bağışıklık hücrelerini uyarır ve oksidatif stresi azaltır.
Dahası, takviyeler yoluyla alımı enfeksiyon riskini önemli ölçüde azaltır ve yaşlı erişkinlerde immün yanıtı arttırır. (9)
Çinko, hastanelerde yanıklara, bazı ülserlere ve diğer cilt yaralanmalarına karşı bir tedavi olarak kullanılır. (10)
Bu mineral, kollajen sentezinde, bağışıklık fonksiyonunda ve enflamatuar yanıtta kritik rol oynadığından, düzgün iyileşme için gereklidir.
Aslında, cildiniz vücudunuzun çinko içeriğinin nispeten yüksek bir miktarını (yaklaşık % 5’i) tutar. (11)
Eksikliği, yara iyileşmesini yavaşlatabilirken, çinkoyla takviye, yaralı insanlarda iyileşmeyi hızlandırabilir.
Çinko, zatürree, enfeksiyon ve yaşa bağlı maküler dejenerasyon (AMD) gibi yaşa bağlı hastalıklar riskinizi önemli ölçüde azaltabilir.
Oksidatif stresi azaltabilir ve vücudun enfeksiyondan korunmasına yardımcı olan T hücrelerinin ve doğal öldürücü hücrelerin aktivitesini artırarak bağışıklık tepkisini artırabilir. (13)
Çinko takviyesi alan yaşlı yetişkinlerde, influenza aşı yanıtının iyileştiği, zatürree riskinin azaldığı ve zihinsel performansın arttığı gözlemlenmiştir. (14,15,16)
Aslında, bir çalışma, günde 45 mg çinkonun yaşlı erişkinlerde enfeksiyon oranını yaklaşık % 66 oranında azaltabileceğini göstermiştir. (17)
Ek olarak, 4,200’den fazla kişide yapılan büyük bir çalışmada günlük antioksidan takviyeleri – E vitamini, C vitamini ve beta karoten – ayrıca 80 mg çinko alınması görme kaybını ve ileri AMD riskini önemli ölçüde azalttı. (18)
Akne, küresel popülasyonun % 9.4’ünü etkilediği tahmin edilen yaygın bir cilt hastalığıdır. (19)
Akne, yağ üreten bezlerin, bakterilerin ve iltihabın engellenmesiyle tedavi edilir. (20)
Çalışmalar, hem topikal hem de oral çinko tedavilerinin, iltihaplanmayı azaltarak, P. acnes bakterilerinin büyümesini önleyerek, yağ bezi aktivitesini baskılayarak akneyi etkili bir şekilde tedavi edebildiğini göstermektedir. (21)
Akneli insanlar bu mineralin daha düşük seviyesine sahiptirler. Bu nedenle, takviyeler semptomların azaltılmasına yardımcı olabilir. (22)
Çinko oksidatif stresi ve vücudunuzdaki bazı enflamatuar proteinlerin seviyesini azaltır. (23)
Oksidatif stres, kalp hastalığı, kanser ve zihinsel düşüş gibi çok çeşitli kronik hastalıklarda katkıda bulunan bir faktör olan kronik enflamasyona neden olur. (24)
Çinko, hücre büyümesi ve bölünmesi, bağışıklık fonksiyonu, enzim reaksiyonları, DNA sentezi ve protein üretimi için esastır.
Çinko | Faydaları | Eksikliği | Fazlalığı | Takviyesi | Besin Kaynakları
Şiddetli eksikliği az görülsede, nadir genetik mutasyona sahip kişilerde, annelerinde yeterli miktarda çinko bulunmayan anne sütüyle beslenen bebeklerde, alkol bağımlılığı olan kişilerde ve bağışıklık sistemini baskılayan bazı ilaçları alan kişilerde ortaya çıkabilir.
Şiddetli eksikliğinin belirtileri arasında bozulmuş büyüme ve gelişme, gecikmiş cinsel olgunluk, deri döküntüleri, kronik ishal, bozulmuş yara iyileşmesi ve davranış sorunları bulunur. (26)
Daha hafif eksikliği, özellikle az gelişmiş olan ülkelerdeki çocuklarda daha yaygındır.
Yetersiz diyet nedeniyle dünya genelinde yaklaşık 2 milyar insanda çinko eksikliği olduğu tahmin edilmektedir. (27)
Eksikliği bağışıklık sisteminizi bozduğundan her yıl 5 yaşın altındaki çocuklarda 450.000’den fazla ölüme neden olduğu düşünülmektedir. (28)
Çinko eksikliği riski bulunanlar arasında (29):
Hafif çinko eksikliğinin belirtileri arasında ishal, bağışıklığın azalması, saçların incelmesi, iştahın azalması, duygudurum bozuklukları, kuru cilt, doğurganlık sorunları ve bozulmuş yara iyileşmesi sayılabilir. (30)
Çinko eksikliğini, vücudunuzun çinko seviyeleri üzerindeki sıkı kontrolü nedeniyle laboratuvar testlerini kullanarak tespit etmek zordur. Bu nedenle, testler normal seviyeleri gösterse bile hala eksik olabilirsiniz.
Doktorlar, takviyeye ihtiyacınız olup olmadığını belirlerken kan sonuçlarının yanı sıra, zayıf diyet alımı ve genetik gibi diğer risk faktörlerini göz önünde bulundururlar. (31)
Çinko eksikliği için risk faktörleri yetersiz beslenme alımı, zayıf emilim, alkolizm, genetik mutasyonlar ve yaşlılığı içerir.
Çinko | Faydaları | Eksikliği | Fazlalığı | Takviyesi | Besin Kaynakları
Çinko eksikliğinin sağlık komplikasyonlarına neden olabileceği gibi, aşırı alımı da olumsuz yan etkilere neden olabilir.
Çinko toksisitesinin en yaygın nedeni, hem akut hem de kronik semptomlara neden olabilen fazla miktarlarda alımıdır.
Toksisite belirtileri arasında (35):
Çok fazla çinko alınması, diğer besinlerde de eksikliklere neden olabilir.
Örneğin, devamlı yüksek miktarda alımı, bakır ve demir emiliminizi engelleyebilir.
Bu minerali sadece orta derecede yüksek dozlarda tüketen insanlarda (günde 60 mg) 10 hafta boyunca bakır seviyelerinde azalma bildirilmiştir. (36)
Çinko toksisitesi ishal, baş ağrısı, karın krampları ve azalmış bağışıklığa neden olabilir. Çoğu kişi günlük çinko dozunu yalnızca diyet yoluyla alabilir.
Çinko | Faydaları | Eksikliği | Fazlalığı | Takviyesi | Besin Kaynakları
Birçok hayvansal ve bitkisel gıda çinko bakımından doğal olarak zengindir ve çoğu insanın yeterli miktarda tüketmesini kolaylaştırır.
Çinkonun en çok olduğu gıdalar (32):
Et ve kabuklu deniz ürünleri gibi hayvansal ürünler, vücudunuzun kolayca emebileceği bir biçimde yüksek miktarda çinko içerir.
Baklagiller ve kepekli tahıllar gibi bitki bazlı kaynaklarda bulunan çinko, absorpsiyonu engelleyen diğer bitki bileşikleri nedeniyle daha az emilir. (33)
Miktarı birçok yiyecekte doğal olarak yüksek olmakla birlikte, bazı yiyecekler (örneğin, hazır kahvaltı gevrekleri, snack barlar ve un fırınları gibi) çinko ile zenginleştirilir. (34)
Çinko, kabuklu deniz ürünleri, et, kümes hayvanları ve süt ürünleri gibi gıdalarda doğal olarak bulunur. Kahvaltı gevrekleri ve buğday unu gibi diğer gıdalara eklenir.
| KADIN | ERKEK | |
| 0-6 ay | 2 mg | 2 mg |
| 6-12 ay | 3 mg | 3 mg |
| 1-3 yaş | 3 mg | 3 mg |
| 4-8 yaş | 5 mg | 5 mg |
| 9-13 yaş | 8 mg | 8 mg |
| 14-18 yaş | 9 mg | 11 mg |
| 19-30 yaş | 8 mg | 11 mg |
| 31-50 yaş | 8 mg | 11 mg |
| 51-70 yaş | 8 mg | 11 mg |
| 70 yaş üstü | 8 mg | 11 mg |
| Gebelikte | 11 mg | |
| Laktasyon | 12 mg |
* Food and Nutrition Board, Institute of Medicine, National Academies göre yetişkinlerde önerilen günlük çinko minerali alım değeri erkekler için 11 mg, kadınlar için 8 mg olarak belirlenmiştir.
** T.C. Tarım,Gıda ve Hayvancılık Bakanlığı‘na göre yetişkinler için çinko minerali günlük referans alım değeri 10 mg olarak belirlenmiştir.
DNA sentezi, bağışıklık fonksiyonu, metabolizması ve büyümesi için çinko gereklidir .
İltihaplanmayı ve yaşa bağlı bazı hastalıklarla ilgili riskleri azaltabilir.
Çoğu insan günlük beslenmesi içerisinde gerekli miktarları alabilsede, daha yaşlı yetişkinler ve çinko emilimini engelleyen hastalıkları olan kişilerin takviyeye ihtiyacı olabilir.
Yüksek doz takviyeleri tehlikeli yan etkilere neden olabileceğinden, önerilere bağlı kalmak ve yalnızca gerektiğinde takviye almak önemlidir.
1. Zinc-Fact Sheet for Health Professionals / https://ods.od.nih.gov/factsheets/%20Zinc-HealthProfessional/
2. Nutrients. 2013 Aug / Iron and Zinc Nutrition in the Economically-Developed World: A Review / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3775249/
3. Biochemistry. 2014 Feb 18 / Designing hydrolytic zinc metalloenzymes. / Zastrow ML, Pecoraro VL / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24506795
4. Mol Med. 2008 May-Jun / Zinc in Human Health: Effect of Zinc on Immune Cells / Ananda S Prasad / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2277319/
5. J Res Med Sci. 2013 Feb / Zinc and its importance for human health: An integrative review. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23914218
6. Nutrients. 2018 Mar / Effect of Zinc Supplementation on Growth Outcomes in Children under 5 Years of Age / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5872795/
7. J Pain Palliat Care Pharmacother / A Randomized, Placebo Controlled Trial of Oral Zinc for Chemotherapy-Related Taste and Smell Disorders / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4042409/
8. JRSM Open. 2017 May 2 / Zinc lozenges and the common cold: a meta-analysis comparing zinc acetate and zinc gluconate, and the role of zinc dosage. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28515951
9. Immun Ageing. 2009 / The immune system and the impact of zinc during aging / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2702361/
10. Indian J Plast Surg. 2015 Jan-Apr / Pressure ulcers: Current understanding and newer modalities of treatment / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4413488/
11. Nutrients. 2018 Jan / Zinc in Wound Healing Modulation / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5793244/
12. Wound Repair Regen. 2017 May / The effects of zinc supplementation on wound healing and metabolic status in patients with diabetic foot ulcer: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28395131
13. Immun Ageing. 2009 / The immune system and the impact of zinc during aging / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2702361/
14. Rejuvenation Res. 2008 Apr / Zinc in elderly people: effects of zinc supplementation on psychological dimensions in dependence of IL-6 -174 polymorphism: a Zincage study. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18341424
15. Nutr Rev. 2010 Jan / Low zinc status: a new risk factor for pneumonia in the elderly? / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20041998
16. Pathobiol Aging Age Relat Dis. 2015 / Zinc, aging, and immunosenescence: an Overview / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4321209/
17. Adv Nutr. 2013 Mar / Discovery of Human Zinc Deficiency: Its Impact on Human Health and Disease / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3649098/
18. JAMA. 2013 May 15 / Lutein + zeaxanthin and omega-3 fatty acids for age-related macular degeneration: the Age-Related Eye Disease Study 2 (AREDS2) randomized clinical trial. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23644932
19. Br J Dermatol. 2015 Jul / A global perspective on the epidemiology of acne. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25597339
20. Dermatol Ther. 2018 Jan / The role of zinc in the treatment of acne: A review of the literature. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29193602
21. Dermatol Clin. 2010 Jul / Innovative uses for zinc in dermatology. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20510767
22. Biomed Res Int. 2014 / Correlation between the Severity and Type of Acne Lesions with Serum Zinc Levels in Patients with Acne Vulgaris / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4135093/
23. Madame Curie Bioscience / Cytokines in the Pathogenesis of Rheumatoid Arthritis and Collagen-Induced Arthritis / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK6288/
24. StatPearls / Chronic Inflammation / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK493173/
25. Am J Clin Nutr. 2010 Jun / Zinc decreases C-reactive protein, lipid peroxidation, and inflammatory cytokines in elderly subjects: a potential implication of zinc as an atheroprotective agent / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2869512/
26. Medicine (Baltimore). 2016 May / Acrodermatitis Enteropathica - A Case Report / Nicolai Nistor,Lavinia Ciontu,Otilia-Elena Frasinariu,Vasile Valeriu Lupu,Ancuta Ignat and Violeta Streanga / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4902399/
27. J Biol Inorg Chem. 2014 / Biological consequences of zinc deficiency in the pathomechanisms of selected diseases / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4175048/
28. Eur J Clin Nutr. 2009 May / Global and regional child mortality and burden of disease attributable to zinc deficiency. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18270521
29. Sci Rep. 2015 / Dietary calcium and zinc deficiency risks are decreasing but remain prevalent / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4476434/
30. Am Fam Physician. 2009 May 1 / Zinc: An Essential Micronutrient / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2820120/
31. Nutrients. 2015 May / Determination of Zinc Status in Humans: Which Indicator Should We Use? / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4446750/
32. Foods highest in Zinc / https://nutritiondata.self.com/foods-000124000000000000000-3w.html?
33. Adv Nutr. 2012 Nov / A historical review of progress in the assessment of dietary zinc intake as an indicator of population zinc status. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23153731
34. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Jun / Fortification of staple foods with zinc for improving zinc status and other health outcomes in the general population. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27281654
35. Biol Trace Elem Res. 2007 Oct / Zinc supplementation or regulation of its homeostasis: advantages and threats. / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17914213
36. Children (Basel). 2014 Dec / Iron, Magnesium, Vitamin D, and Zinc Deficiencies in Children Presenting with Symptoms of Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder / https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4928738/
445,00 TL
356,40 TL
267,00 TL
226,80 TL
89,00 TL
Çocukların göremeyecegi, erişemeyeceği yerlerde ve ambalajında saklayınız. Tavsiye edilen günlük dozu aşmayın. Takviye edici gıdalar normal beslenmenin yerine geçemez. İlaç değildir. Hastalıkların önlenmesi veya tedavi edilmesi amacıyla kullanılmaz. Hamilelik, emzirme dönemi, hastalık veya ilaç kullanılması durumlarında doktorunuza danışın. Son tüketim tarihi ve Parti No. için kutunun altına bakınız. Son tüketim tarihi, açılmamış ve uygun koşullarda saklanmış ürün için geçerlidir.
